EAErako aurreikusitako enplegu-eskaera eta eskaintza epe ertain-luzera garatzeko, CEPREDEk, Iragarpen Ekonomikoen Zentroak, garatutako gure lan-merkaturako berariazko eredu makroekonomiko bat erabiltzen da. Jarduera-sektoreei eta okupazioei erreparatuta Euskadin etorkizunean izango diren enplegu-eskaeren eta profesionalen eskaintza potentzialaren iragarpen konkretuak (epe ertain-luzera) egiteko gai izango den eredu ekonometriko honek erronka hauek izan ditu:
Ingurune makroekonomiko orokorreko proiekzio iturri egokia identifikatzea
Lan jarduera eta indarra iragartzeko eredu bat garatzea
Eskualde mailakoa den jarduera hori EAEko etorkizuneko eskaera eta eskaintzetara eramateko eredu bat prestatzea
Eskari proiekzioak
Eskari proiekzioei begira, Euskadiko jarduera adar desberdinen jarduera-mailen eta enplegu-bolumenen datu base nahikoa luze eta homogeneoa eraiki da. Aldi berean, EAEri dagokionez ere adin-tarteen eta sexuaren araberako biztanleria osoaren eta biztanleria aktiboaren datu basea egin behar izan da. Horrez gain, okupazio-tipologiaren arabera bereizitako enplegu eskaintzari eta eskaerari buruzko datuak izatea beharrezkoa izan da. Datu-base horiek egiteko, EUSTATen dagoen informaziora jo da, Estatistikako Institutu Nazionalaren Eskualdeko Kontabilitateko datuekin eta Biztanleria Aktiboaren Inkestako mikro-datuekin batera.
Hurrengo 10 urteetarako enplegu-eskariaren proiekzioak CEPREDEk garatutako eredu makroekonomiko espezifikotik abiatuta lortu dira. Eredu horrek eskualdeko hazkunde-potentziala produkzio-egiturak baldintzatzen duela uste duen hipotesia du abiapuntu. Horrela, ekoizpen-adarren dinamika espezifikoak eta adar horietako bakoitzak eskualde-ekoizpen osoan duen pisu espezifikoak zehaztuko dute erkidego jakin baten hazkunde globala. Jarduera-proiekzio hauek Wharton-UAM ereduaren testuinguruan Espainiako ekonomia osorako aldizka egindako estimazioetatik abiatuta egiten ditu CEPREDEk. Eredu honek 50 jarduera-adarrei gutxienez 10 urteko denbora horizontearekin iragarpen zehaztuak eskaintzen dizkie.
Jarduera-adarren eta eskualdeen araberako jarduera-proiekzioak lortu ondoren, aurreikusitako ekoizpena egiteko enplegu-beharrak estimatu dira; horretarako, eskualde bakoitzeko jarduera-adar bakoitzaren produktibitate-balio espezifikoak erabili dira. Okupazio kopuru horiek produkzio-adar bakoitzaren okupazio tipologien arabera bereizteko, adar bakoitzaren okupazio egitura espezifikoak aztertu eta etorkizunera proiektatu dira, eta, horri esker, Euskadin enplegu premien proiekzioak zehaztu daitezke okupazio-tipologien arabera.
Eskaintza proiekzioak
Eskaintzaren proiekzioak lortzeko, beharrezkoa izan da, alde batetik, biztanleria aktiboaren bolumen osoa zehaztea eta bestetik, biztanleria horren kualifikazio tipologien bilakaera zehaztea. Kualifikazio-tipologia horiek adin tarteen eta sexuaren arabera desberdintzen direla kontuan hartuta, eskaintzaren proiekzio ereduak sexuaren araberako biztanleriaren balioak hartzen ditu erreferentziatzat, 6 adin tartetan banatuta.
Biztanleria osoaren mailen etorkizuneko balioak proiekzio demografikoen agertokietatik (EUSTAT) lortu dira eta jarduera-tasa espezifikoetarako, berriz, erregresio ereduak planteatu dira, non gizonen tasak eskariaren dinamikaren, gizonen jarduera-tasaren bilakaera aurreikuspenen, tasaren dinamikaren eta joera deterministaren araberakoak diren. Emakumeen jarduera-tasei dagokienez, gizonezkoekin bat egiteko ereduak planteatu dira adin-tarte baliokideetan.
Biztanleria aktiboaren guztizkoaren proiekzioak adin-tarteen eta sexuaren arabera lortu ondoren, adin-tarte eta sexu bakoitzerako kualifikazio-egiturak aztertu eta etorkizunera proiektatu dira. Azkenik, egitura horiek biztanleria aktiboaren proiekzioei aplikatuta, kualifikazio-tipologia bakoitzeko langileen eskaintzaren estimazioak lortu dira.
Ordezte proiekzioak
Enplegu eskarian espero den bilakaera baiesteaz gain, erretiroagatik hutsik geratu diren lanpostuek sortutako eskaria zehaztea ere beharrezkoa da. Ordezkapenengatiko eskaria kalkulatzeko, Williamsen eta Gripen (1993) jatorrizko artikulutik hartutako hurbilketa metodologiko bat erabili da, non ordezkapenagatiko eskaeren estimazioa proposatzen duten, adin-tarte desberdinetako sarrera eta irteera fluxuetatik abiatuta.
Eredu honen arabera, beharrezkoa izan da jarduera adar bakoitzean lanean dihardutenen adin tarteen araberako banaketa izatea – Biztanleria Aktiboaren Inkestako mikro-datuak –, eta serie historikoan langileen adin-tarteen araberako banaketaren hasierako ehunekoak zenbatetsi dira; ondoren, iragazte eta homogeneizazio prozesu bat aplikatuz, agregatutako guztizkoekiko egonkortasuna eta kongruentzia bermatzeko. Biztanleria Aktiboaren Inkestaren mikro-datuetatik eratorritako egitura horiek jarduera adarren araberako okupazioaren guztizkoei aplikatuta, jarduera-adarren eta adin-tarteetan banatutako guztizko okupatuen lehen estimazio bat lortu da. Hasierako datu horiek Biztanleria Aktiboaren Inkestak aldi horretarako eskainitako adin-tarteen araberako okupatuen agregatu osoekin bateragarri egin dira.
Doikuntza iteratiboko prozesu baten amaieran, jarduera adarren eta adin tarteen araberako enpleguen azken serie batzuk daude. Datu historiko horiek erabiliz, eta ordezkapenak jarduera-adarren arabera kalkulatzeko metodologia aplikatuz, eskaera horiek azken aldietarako ordezpenen bidez estimatu dira. Horrez gain, adin tarte eta jarduera adar bakoitzean sarrera eta irteeren estimazioak daudenez, sarrera-irteeren batez besteko tasak kalkulatu dira adin-tarte eta jarduera-adar bakoitzean, azkenean jarduera-adarraren eta adin-tartearen arabera okupatuen guztizkoak etorkizunera proiektatzeko.
Prestakuntza eta kualifikazio mailen araberako beharren proiekzioak
Enplegu eskaintzari eta eskaerari dagokienez, okupazio-tipologien arabera lortutako proiekzioen osagarri gisa, enplegu eskaintzaren eta eskariaren azterketa espezifiko bat egin da, prestakuntza-mailen, lanbide-arloen eta jakintza-arloen arabera, eskatutako prestakuntza-tipologiaren eta eskura dagoen eskaintzaren artean egon daitezkeen desorekak identifikatzeko. Analisi hori egiteko, Biztanleria Aktiboaren Inkestaren urteko modulu bereziaren mikro datuak erabili dira.
Eskariaren ikuspegitik, egungo egoeraren eta lanerako prestakuntza tipologien egituretako azken aldiko joeren lehen analisi bat egin da, jarduera adarretako bakoitzean zer prestakuntza mota behar den identifikatzen saiatuz. Horrela, jarduera adar bakoitzerako, okupazio bakoitzeko prestakuntza tipologia bakoitzaren ehunekoak kalkulatu dira, eta haien eboluzio tenporala aztertu da, identifikatutako etorkizuneko joerak txertatuz. Jarraian, prestakuntza egitura horiek jarduera adarren eta okupazio tipologien araberako eskaera guztiei aplikatuta, prestakuntza maila eta kategorien araberako eskariaren guztizkoak lortu dira.
Eskaintza proiekzioetarako, biztanleria aktiboaren egungo egiturak hartu dira abiapuntutzat, koefiziente demografikoen bidez modu dinamikoan eguneratuz joan diren adin-tarteetan eta prestakuntza-mailetan banatuta: hurrengo adin-tartera igarotzen den biztanleriaren ehunekoa eta aurreko adin-tartetik gora egiten duen biztanleriaren ehunekoa. Lehen adin-tarterako, urteroko graduatuen prestakuntza tipologien ehunekoak erabili dira prestakuntza mota eta familia bakoitzean.
